شرکت ملی گاز ایران

صفحه اصلی > خبرها

نسخه چاپي

رییس امور تخصصی بازرگانی کالای شرکت ملی گاز ایران:

باید به شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا، میدان داد!

نوع حرفه‌اش با چهره آرام وی هم‌خوانی دارد! برای صحبت کردن با دیگران، تعامل با دیگر شرکت‌ها و راستی‌آزمایی آن‌ها باید صبور بود و آرامش داشت. آرامشی که آن را به مخاطب خود نیز تسری می‌دهد. گویی زمان توقف کرده تا وی در خصوص کارها و وظایف امور خود توضیح داده و دیگران را برای انجام کار بیشتر و بهتر، ترغیب کند.

حمید نجفی رییس امور تخصصی بازرگانی کالای شرکت ملی گاز ایران از سال 69 با لیسانس مدیریت بازرگانی وارد صنعت گاز شده و تاکنون نیز، در تمام این سال‌ها در واحدهای بازرگانی مشغول به کار و خدمت بوده است. چه از زمانی که مدیریت بازرگانی یکپارچه در شرکت ملی گاز برقرار بود، چه الآن که به‌عنوان یک امور تخصصی، به یک واحد مستقل ستادی زیر نظر مدیرعامل انجام وظیفه می‌کند.

اقتصاد انرژی، رشته کارشناسی ارشد اوست؛ رشته‌ای که بیش از پیش وی را با محیطی که در آن مشغول به کار است، عجین می‌سازد و اکنون که وارد سی و یکمین سال خدمت خود در شرکت ملی گاز ایران شده، با همان حرارت و جدیت، سعی در بهتر کردن واحد مربوطه دارد. تمام تلاش خود را می‌کند تا جوانانی که دانش‌بنیان هستند و به این صنعت عشق می‌ورزند را هدایت و راهنمایی کند تا هم توان ساخت داخل را افزایش داده و هم از آن‌ها به نوعی، حمایت کرده باشد.

سخنم را با او آغاز می‌کنم. متفکر و آرام پاسخ می‌دهد.

***************************************

آقای مهندس! به‌عنوان نخستین پرسش، کار این واحد و وظیفه آن در اصل چیست و با توجه به شرایط تحریم و این که کار شما، بسیار متفاوت از دیگر واحدها و همیشه در تعامل با دیگر کشورهاست، چگونه این وظایف به سرانجام می‌رسد؟

پیش از شروع به سخن، باید تشکری از روابط عمومی داشته باشم؛ چراکه برخی سازمان‌ها در شرکت ملی گاز به‌ویژه در ستاد، که معمولاً جلوی سیستم نیستند و واحدهای پشتیانی محسوب می‌شوند، به چشم نمی‌آیند، پس بسیار خوب است که روابط عمومی کنکاش بیشتری در این موضوعات و واحدها داشته باشد. چون خیلی وقت‌ها پروژه‌ها انجام می‌شود، و کار و تلاش سخت واحدهای پشتیبانی اصلاً دیده نمی‌شود.

امور تخصصی کالا و واحد بازرگانی هم جزو همین سازمان‌ها است. همان‌طور که می‌دانید کالا یک بخش بسیار مهم از پروژه‌هایی که در کل دنیا انجام می‌شود را شامل می‌شود و شرکت ملی گاز ایران نیز از این مساله مستثنی نیست و بالای 70 الی 80 درصد پروژه‌ها را همین بخش بازرگانی و کالا انجام می‌دهد.

غالب کاری که امروز امور تخصصی و بازرگانی انجام می‌دهد نیز، همان کالاست؛ یعنی شامل اموری می‌شود که از شناسایی منابع تولیدکننده کالا شروع می‌شود، قوانین و مقررات مترتب بر شرکت‌ها، ارزیابی آن‌ها، ارزیابی کالاها مطابق با استانداردهای تعریف‌شده، چگونگی ثبت و تأیید آن‌ها و .... اصلی‌ترین کارهایی است که این امور انجام می‌دهد.

در این امور 4 اداره بصورت زنجیره‌ای به هم مرتبط و وابسته وجود دارد؛ در یک بخش، ما اداره خودکفایی کالا را داریم که کار آن، شناسایی تولیدکننده‌های بالقوه‌ای است که برای نخستین بار کالایی که در ایران تا به حال تولید نشده را تولید می‌کنند. این کالا نیاز به کار پژوهشی ندارد و می‌توان از طرق دیگر مثل مهندسی معکوس به کمک شرکت‌هایی که اقدام به تولید کرده‌اند، شتافت. این واحد ۳۳ سال است که در شرکت ملی گاز ایران فعال است.

بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده‌ای که با شرکت ملی گاز ایران مشغول همکاری هستند، با حمایت اداره خودکفایی کالای ما به این جا رسیده‌اند، البته این موضوع مربوط به خیلی سال‌های پیش است و اکنون وقتی آن‌ها را در پروژه‌های مختلف می‌بینیم، دیگر کسی به یاد نمی‌آورد که این شرکت، چگونه به صنعتی بزرگ مثل نفت، ورود کرده است؛ هرچند که برخی از این شرکت‌ها، خود به غول‌های بزرگ و توانمندی در صنعت گاز ایران تبدیل شده‌اند.

بخش دیگر، اداره بررسی منابع است که اصلی‌ترین کار این اداره، تهیه فهرست بلند برای مناقصات است که البته از سال 94 یا ۹۵ به بعد، این فهرست بلند در صنعت نفت برای هر 4 شرکت اصلی در سامانه‌ای به نام سامانه EP به اشتراک گذاشته شده است.

این اداره چندان بزرگ نیست ولی در واقع، زیرمجموعه‌هایی موسوم به کمیته‌های تخصصی، به این اداره کمک می‌کنند که شامل ۵۴ مهندس در ۵ کارگروه می‌شوند که هم به اداراه بررسی منابع و هم به اداره خودکفایی کالا در بخش‌های فنی کمک می‌کنند.

در واقع، کار این اداره این است که تمام منابع و شرکت‌هایی که چه در داخل ایران به امر تولید مشغول هستند و چه تأمین کالا را بر عهده دارند که همان شرکت‌های بازرگانی می‌شوند و چه شرکت‌هایی که خارج از ایران هستند و در تولید و تأمین کالا نقش دارند را شناسایی و مطابق با استانداردها، کالاهای آن‌ها و نیز خود شرکت‌ها را بر اساس رتبه‌های حقوقی و بازرگانی ارزیابی می‌کند و پس از گرفتن رتبه، وارد لیست AVL (وندور لیست) می‌شوند؛ این، گام نخست بازاریابی آن شرکت‌ها محسوب شده سپس، همه می‌توانند به آن‌ها دست پیدا کنند.

این شرکت‌ها اگر تولید اولیه داشته باشند که منشاء آن قبلاً خارجی بوده، حتماً باید در دیگر اداره ما به نام اداره طبقه‌بندی و استاندارد کالای ایران ( ایران کد) ثبت و کد طبقه‌بندی کالا به آن تخصیص داده شود. این امر از آن روست که بعدها بتوانیم در بخش نگهداشت و تعمیرات (نت) از قطعات یدکی این شرکت‌ها به خوبی استفاده کنیم.

شاید بیشترین کار هم مربوط به اداره طبقه بندی کالا شود. پروژه‌هایی که در یک پالایشگاه و یا فازهای مختلف مثلاً پارس جنوبی که الآن بیشترین تحرک ما در آن‌جاست، تکمیل شده، تجهیزاتی که قرار است به موجودی گرفته شود، حتماً باید کد طبقه‌بندی کالا داشته باشد و همکاران ما هر ماه به صورت دوره‌ای در طول هفته آن‌جا حضور دارند و با انجام این کار، اقلام تکراری را یافته، کدینگ را انجام داده و آن را تحویل مجتمع پارس جنوبی می‌دهند.

خوب، همه این سه بخشی که توضیح داده شد، مستقیماً با کالا و تولیدکننده در ارتباط هستند.

اما بخش دیگری نیز در این امور داریم به نام اداره مقررات و تأمین روش‌ها و مقررات بازرگانی و پیمانی که کار این اداره، ارایه راهکار و هر دستورالعملی است که مربوط به این بخش می‌شود؛ مثل دستورالعمل تنظیم اسنادی که مربوط به انتقال و تحویل کالا می‌شود مانند خرید کالا، طبقه‌بندی و ارزشیابی قوانین و مقررات در ارتباط با خرید کالا برای تجهیز انبارها و ... که راجع به این‌ها نیز بصورت مستمر آموزش داریم و پس از آماده شدن، این دستورالعمل‌ها به شرکت‌های تابعه و مدیریت‌ها ابلاغ می‌شود.

در حال حاضر، آقای مهندس! شرایط موجود و یا همان تحریم‌ها چه تأثیری بر روند کاری شما و اداراتی که نام بردید، گذاشته است؟ چون بحث تعامل دولت و بخش خصوصی همیشه وجود داشته؛ رعایت زمان‌بندی و استانداردهای موجود برای تهیه تجهیزات و کالا ازجمله موارد مورد بحث میان این دو بخش است. در این مورد مختصر توضیح می‌فرمایید؟

ما پیش از این نیز، این موقعیت وخیم اقتصادی و تحریم‌ها را در سال‌های 90 و 91 تجربه کردیم. بصورت روتین، در حال حاضر، ما دیگر ضوابط تدارک کالا را نداریم. عملیات تدارک کالا با توجه به شرایط این روزها و سال‌های اخیر که اوضاع سخت‌تر شده مسلماً مشکل‌تر شده ولی با تجاربی که در این چند سال و در شرایط تحریم اقتصادی به دست آوردیم، تلاش می‌کنیم به سلامت از این بحران نیز عبور کنیم.

شرایط بسیار سخت‌تر شده؛ مثلاً اگر قرار بود در شرایط روتین یک خرید خارجی کالا حدود 18 ماه طول بکشد، با شرایط فعلی، گاهی کالا بسیار زودتر به دست ما می‌رسد و گاهی سال‌ها دیرتر! به هرحال، ما در بخش تأمین کالا هستیم و این مسایل بیشتر به استفاده‌کنندگان ما از این کالاها در شرکت ملی گاز ایران برمی‌گردد.

آن‌چه بیشتر به ما برمی‌گردد، مربوط به تأیید این شرکت‌ها و ارزیابی آن‌هاست که البته گاهی برای ما نیز مشکلاتی ایجاد کرده است. در تولید داخل، هرچند وضعیت اقتصادی و محدودیت‌ها فشار زیادی وارد کرده، ولی خوشبختانه باعث شده تولیدکننده داخلی ما این تهدیدها را به فرصت تبدیل کرده و به سمت کالاها و تجهیزاتی که نمی‌توانیم وارد کنیم، بیاید. کار ممکن است کمی کند باشد ولی تلاش و پشتکار در آن، زیاد است.

از سال گذشته تاکنون در این زمینه به نتایج خوبی هم دست پیدا کرده‌ایم. کارهایی که تصور می‌کردیم، شدنی نیست، اکنون تولیدکننده‌هایی وجود دارند که می‌توانند این کار را انجام دهند. برخی از این تولیدکننده‌ها باسابقه و توانمند هستند و ما آن‌ها را در وندور لیست‌های خود داریم، اما برخی دیگر به لحاظ پتانسیل‌ و برخی موارد مربوط به ثبت قانونی، هنوز نتوانسته‌اند به وندور لیست ما راه پیدا کنند، هرچند بسیار توانمند هستند، شرکت‌هایی که شاید اصطلاحاً در مورد تولید آن کالای خاص، به آن‌ها دانش‌بنیان بگوییم.

الآن وقتی از واژه دانش‌بنیان استفاده می‌کنیم، آن چیزی که مرسوم است این است که شرکت، شرکت دانش‌بنیان نیست، بلکه این شرکت در تولید یک کالا، دانش‌بنیان است. این تعریف گاهی ما را دچار اشتباه می‌کند.

منظورتان این است که شرکت‌های دانش‌بنیان فقط در ساخت یک کالا، دانش‌بنیان هستند؟

بله. ببینید، مثلاً شرکت بزرگی است که سال‌هاست با ما کار می‌کند و بخش‌های زیادی از کالاهای گازرسانی ما را می‌دهد، اما آن کالا چندان نیاز به فناوری پیچیده ندارد. این شرکت به سراغ تولید کالای دیگری می‌رود که فناوری پیچیده‌ای دارد و از عهده آن برمی‌آید. خوب، شرکت در مجموع، همان شرکت قبلی است ولی در تولید این کالای خاص، دانش‌بنیان محسوب می‌شود.

حال ببینیم این دانش‌بنیان بودن کجا احراز می‌شود! دانش‌بنیان بودن شرکت در معاونت پژوهش و فناوری ریاست‌جمهوری مشخص می‌شود. آن‌ها معیارهایی دارند که بر اساس آن، شرکت‌ها را از نو پا تا صنعتی در تولید یک کالا در بخش گاز دانش‌بنیان معرفی می‌کنند. یک شرکت ممکن است فقط یک تولید داشته باشد و آن شرکت با همان یک تولید خود، دانش‌بنیان محسوب می‌شود.

خوب، این شرکت‌ها تا چه اندازه رشد کرده‌اند؟

به نظر من، با رویکردی که در کشور اتخاذ شده و با حمایت و مساعدت‌هایی که در بخش‌های قانونی و مالی و بازاریابی از این شرکت‌ها شده است، آن‌ها رشد خوبی داشته‌اند. شما به سایت معاونت پژوهش و فناوری ریاست‌جمهوری نگاهی بیاندازید، می‌توانید در بخش انرژی، تمامی این شرکت‌ها را پیدا کنید. رویکردی که ما برای این کار به وزارت نفت پیشنهاد دادیم برای این که از این شرکت‌ها هم بتوان استفاده کرد و ظاهراً مورد قبول نیز واقع شده، این است: ما یک دستورالعمل حمایت از ساخت داخل در شرکت ملی گاز ایران داریم که در آن، به این شرکت‌ها قبل از این که به لیست بلند ما ورود کنند، یک‌بار فرصت می‌دادیم و اداره خودکفایی ما، توانمندی این شرکت را احراز می‌کرد، در صورت تأیید کالای آن‌ها، سفارش ساخت داده می‌شد و پس از یک‌بار تأیید، وارد وندور لیست ما می‌شدند.

بنابراین شرکت‌هایی که وارد سامانه EP می‌شوند، برای این که در فهرست بلندمدت ما حضور پیدا کنند، باید راهکاری داشته باشند. اگر شرکت دانش‌بنیانی بود که مثلاً یک کارگاه کوچک است و چند دانشجوی خوب و با استعداد آن‌جا مشغول تولید و کار هستند و تولید کالای‌شان در حدی است که مورد پذیرش ما می‌باشد ولی نه پروانه بهره‌برداری دارند و نه مجوزهای لازم برای تولید انبوه، پیشنهاد ما آن بود که ورودی سامانه EP، این‌ شرکت‌ها را از همان ابتدا جدا کند و اگر معاونت ریاست‌جمهوری بعداً این‌ها را تأیید کرد، به وندور لیست ورود کند. یعنی فرصتی به آن‌ها بدهیم تا سریع‌تر وارد چرخه تولید شوند. چون این شرکت‌ها، به‌ویژه آن‌هایی که نو پا هستند، به لحاظ مالی، مشکل دارند و تا سفارشی به آن‌ها ندهیم، این شرکت اصلاً راه نمی‌افتد و پا نمی‌گیرد.

کمک شما مثل پیش‌پرداختی است که برای ساخت کالا یا قطعه‌ای خاص می‌دهید؟

هم به صورت پیش‌پرداخت و هم به صورت صدور مجوز. سال گذشته، مجوزهای خوبی برای شرکت‌های تولیدی ارایه شد که بر مبنای آن، تولید کالایی که تأثیر خاصی بر روند کاری ما دارد، یعنی وجود آن کالا یا تجهیز می‌تواند در شرکت ملی گاز ایران بسیار تأثیرگذار باشد و یا نبود آن، مشکلات بسیار زیادی را برای ما ایجاد می‌کند؛ کالا و تجهیزی که فناورانه است، این شرکت‌ها مورد حمایت‌های بسیار خوبی قرار می‌گیرند.

در همین راستا، همکاران من کارها و اقدامات بسیار خوبی را نیز در پالایشگاه‌ها شروع کرده‌اند. پالایشگاه‌ها را ترغیب کرده‌ایم که الآن از این امتیاز استفاده کنند. خوشبختانه در رده‌های بالای مملکتی نیز از این طرح و اقدام حمایت می‌شود.

کنار فعالیتی که امور تخصصی دارد، ما دو سازمان دیگر نیز در مدیریت پژوهش خود داریم که بسیار کمک‌کننده هستند به‌ویژه در بخش‌های پژوهشی و همچنین فن‌بازار ملی گاز که آن بخشی که مربوط به معاونت پژوهش می‌شود در کنار فن‌بازار انجام می‌گیرد.

مورد بعدی آن است که به دنبال آن هستیم که خرید بار اول از این شرکت‌ها با قراردادهای سهل‌تر و بهتری انجام شود هم در وازرت نفت و هم در مدیریت پژوهش که احتمالاً از سوی وزارت نفت هم ابلاغ خواهد شد.

در مورد شرکت‌های خارجی چه تولیدکننده و چه تأمین‌ کننده کالا، باید بگویم که بطور طبیعی، تعداد مراجعه‌کننده‌ها بسیار کم شده؛ دو سال قبل که در امضای برجام بودیم، این شرکت‌ها بسیار مراجعه کردند، حداقل ۱۰۰ کشور اروپایی را ما ملاقات کردیم و قصد توسعه فناوری را داشتیم. همه علاقمند به انتقال تکنولوژی و انتقال سرمایه به ایران بودند، چون بازار ایران بازار بسیار خوبی برای توسعه است به‌ویژه در صنعت نفت و گاز ولی از سال گذشته، این آمار افت کرده؛ هرچند مراجعه کرده‌اند ولی در تکمیل اطلاعاتشان با توجه به این که بسیار کند عمل می‌کنند، با مشکلاتی مواجه شده‌ایم و همین مساله باعث شده که ما باز هم به سمت داخلی‌ها برویم.

در این جا البته ذکر این نکته نیز ضروری است که رویکرد ما نیز در حال حاضر، بیشتر پالایشگاهی است. 97 الی 98 درصد کارها انجام شده و تنها چند قلم کالا در بخش گازرسانی مانده که آن‌ها نیز در دست اقدام است، ولی در پالایشگاه، وابستگی بیشتر بوده، هرچند چیزی نیست که از عهده آن بر نیاییم. در مواد شیمیایی، بالای 70 درصد هم‌اکنون در شرکت ملی گاز تولید می‌شود، در خودکفایی در بحث توربوکمپرسورها، ما بسیار فعال هستیم و چند هزار قلم در داخل تولید و یا روی آن کار می‌شود. در ماشین‌آلات ثابت هم همین طور.

آن‌چه که احساس می‌کنم در حال حاضر، بیشتر به آن نیاز داریم، تمرکز و همگرایی بیشتر با واحدهایی است که در حمایت از ساخت داخل کار می‌کنند؛ به‌ویژه در شرکت‌های دانش‌بنیان و اصولاً شرکت‌هایی که در حال تولید هستند، باید بهتر مدیریت شوند؛ چراکه مثلاً اگر تصور کنیم در جنگ اقتصادی هستیم به مراتب کارمان سخت‌تر است تا در جنگ نظامی، چون در جنگ نظامی، دشمن روبروی شماست و دو ارتش کلاسیک با یکدیگر می‌جنگند. ولی حتی در همین جنگ‌های نظامی هم مثلاً در جنگ جهانی، پارتیزان‌ها یا چریک‌ها بودند که با جنگ نامنظم دشمن را کمی سردرگم می‌کردند.

تعبیر من از شرکت‌های دانش‌بنیان نیز همین است. به نظر من، در جنگ اقتصادی، این شرکت‌ها مثل پارتیزان‌ها عمل می‌کنند. یعنی شرکت‌های زیادی داریم که خوب کار و تولید می‌کنند ولی پراکنده هستند و این پراکندگی برای ما خوب نیست. رویکرد ما در پالایشگاه‌ها هم بر این مسئله حاکم است یعنی تلاش کردیم بر مغز پالایشگاه‌ها تمرکز کنیم.

به نظر می‌آید که در این زمینه نسبتاً موفق هم بوده‌اید و بسیار خوب عمل کرده‌اید ولی شرکت‌های دانش‌بنیان هم مسایل خاص خود را دارند که ...

خوب، بیشتر مسایل آن‌ها مربوط به قوانین و مقررات است که همین چندی پیش در کمیته فنی مطرح شد. همان‌طور که می‌دانید، 4 کمیته فنی بازرگانی برای ارزیابی صلاحیت شرکت‌ها در صنعت نفت و ۴ شرکت اصلی وجود دارد و من نایب‌رییس این کمیته در گاز هستم. خوشبختانه با طرح مساله حمایت از دانش‌بنیان‌ها، گفته شد که باید موانع سریع‌تر برداشته و با معاونت ریاست‌جمهوری نیز مذاکره شده تا هرچه زودتر راهکارهایی عملی در این زمینه ارایه شود.

لطفاً در خصوص سامانه‌هایی هم که در اختیار این امور قرار دارد، توضیح مختصری می‌فرمایید؟

دو سامانه بزرگ EP و سامانه ستاد از سوی این امور راهبری می‌شود که در سامانه EP یا سامانه خرید الکترونیکی صنعت نفت، تنها به بخش وندورلیست و AVL آن اشاره شد. یعنی تمام صنعت نفت و گاز به این سامانه متصل هستند و از این سامانه خرید می‌کنند و مسئولیت و راهبری آن با امور تخصصی بازرگانی است. پیچیدگی‌های زیادی دارد و البته کم و کاستی که به مرور در حال رفع و تکامل است.

قرار بوده که این سامانه از بدو تولد، ما را چابک کند و کارهای ما الکترونیکی شود، قرار بود این سامانه بخش‌های دیگر ازجمله بخش پیمان‌کاری و مزایده را هم در برگیرد که این اتفاق در حال حاضر، تنها در بخش مزایده در حال وقوع است.

اما در کنار این سامانه، سامانه بزرگتری به نام سامانه ستاد یا سامانه تأمین الکترونیکی دولت را داریم که برای تمام دستگاه‌های اجرایی، لازم‌الاجراست. اما آن‌چه که تا الآن ابلاغ شده تنها در بخش پیمانکاری، مشاوره در حد مسایل بزرگ و مزایده بوده است ولی کالا را هنوز از طریق سامانه EP انجام می‌دهیم.

الآن تعاملی بین این دو سامانه انجام شده، چون سامانه ستاد مربوط به تمامی شرکت‌های تابعه و .. هم می‌شود و شما باید آن‌جا پرونده داشته باشید. سامانه ستاد هم چند ماه قبل به ما واگذار شده و ما از طریق اداره مقررات و تأمین روش‌ها و مقررات بازرگانی و پیمانی خود راهنمایی‌های لازم را به همه شرکت‌ها داده‌ایم و الآن از سامانه ستاد در بخش‌هایی که گفته شد، استفاده می‌شود و انشاءالله به زودی همه این موارد در سامانه ستاد هم انجام خواهد شد.

به‌عنوان آخرین پرسش، عملکرد شما در سال گذشته نشان می‌دهد که تا چه اندازه به چشم‌اندازی که در نظر داشتید، دست یافتید؟

با توجه به وضع تحریم‌ها و محدودیت‌ها، مشکلات برای کشور و بخش خصوصی ایجاد شده که با تمام توان در صدد رفع این چالش‌ها برآمده‌ایم. برخی از راستی‌نمایی‌ها و راستی‌آزمایی‌ها در ارتباط با فعالیت شرکت‌ها مشکل شده است. کار قطعاً کند شده و این را همه می‌دانیم. اما از طرف دیگر، یک‌سری افکار و خلاقیت‌ها را متبلور ساخته که بر مبنای آن می‌توان گام برداشت و آن را اجرایی کرد.

نکته دیگری که می‌خواهم بگویم این است که ما در خلال و لابلای سخنان خود، خیلی از تولید داخل صحبت می‌کنیم. این تولید داخل یک شغل و کار خوب است ولی ما کارها و فعالیت‌های دیگر هم داریم؛ یکی از این‌ها، شرکت‌های تجاری هستند. تولید مهم است ولی نباید ما را از شرکت‌های تجاری غافل کند؛ چراکه آن‌ها هستند که جلو هستند چون ما قطعاً بسیاری از کارها را خودمان نمی‌توانیم انجام دهیم، برای بسیاری از تولیدات خود، نیاز به مواد اولیه‌ای داریم که همین شرکت‌ها تأمین‌کننده آن‌ها هستند؛ آن‌ها مذاکره‌کنندگانی قوی و صاحب سبک در بازرگانی بین‌الملل هستند. باور من این است که در بسیاری از جاها، اهمیت شرکت تجاری تأمین‌کننده کالا، کمتر از تولیدکننده نیست.

تولید و زنجیره کالا به خیلی‌ها وابسته است. کار تولید بسیار مهم و حیاتی است ولی به خیلی موارد دیگر نیز وابسته است به‌ویژه که در ایران جایگاهی برای دادن گواهینامه وجود ندارد. وجود مراکز و مراجع آزمایشگاهی با داشتن API استاندارد بسیار مهم است. باید تلاش کنیم مراجع آزمایشگاهی داخلی خود را ارتقا دهیم. این مساله، کار تولیدکننده را مشکل می‌کند. به هرحال همیشه اولویت با وندور لیست است و امیدوارم که در این زمینه به نتایج خوبی دست یابیم.

روابط عمومی شرکت ملی گاز ایران

خبرنگار: سهیلا زمانی